Toevoegingen 11 september 2022

Naar aanleiding van vragen en opmerkingen, zijn er aan het einde van het document drie onderwerpen kort toegelicht:

• Terugverdienmodel uitgezet in de tijd (gebaseerd op aannames model en huidige wetgeving)
• Effecten van het op (korte) termijn veranderen van de huidige jaarlijkse salderingsregeling naar een maandelijkse salderingsregeling
• De invloed van de kosten en capaciteit van de batterij op de business case.

Inleiding

Met de huidige ontwikkelingen van de energieprijzen en de reactie van verschillende energieleveranciers om de terugleveringsvergoeding naar beneden aan te passen, is de business case voor een thuisbatterij in een nieuw daglicht komen te staan.

Van oudsher is de Nederlandse retail markt voor stroom niet aantrekkelijk voor eigen opslag achter de meter: het ontbreekt aan (significante) subsidieregelingen en de salderingsregeling maakt dat, vanuit de huishoudens, het stroomnet feitelijk al functioneert als energieopslag met een oneindige capaciteit. Kortom: er is (was) geen business case voor eigen opslag.

Nu de terugleveringstarieven door een aantal energieleveranciers verder wordt aangepast en de salderingsregeling vanaf 2025 wordt afgebouwd, wordt het interessant om opnieuw te gaan rekenen aan de business case van de thuisbatterij. Daarbij is ook de verwachting dat energieleveranciers in de toekomst de mogelijkheid krijgen om (verdere) prijsdifferentiatie te gaan toepassen op leveren en terugleveren om zo de ongunstige teruglevering in de zonrijke uren minder aantrekkelijk te maken. Ook dit kan bijdrage aan de business case voor een thuisbatterij.

Hieronder is kort beschreven hoe een business case is opgebouwd, wat de uitkomst is en wat eventuele op- en aanmerkingen kunnen zijn.

Model

Bij het berekenen van de business case wordt gebruik gemaakt van een model dat gebruikt is in de zakelijke markt voor het aanbieden van vergroeningsstrategieën met behulp van opslag en bronnendiversificatie. Toelichting en toepassing van het initiële model is beschreven in: Renewable Energy Storage Model – Novitam Consultancy

Jaarprofielen

Bij de berekening van de business case wordt gebruik gemaakt van jaarprofielen, voor zowel gebruik (huishouden) als opwek (zon). Aangezien gemeten (en gemiddelde) jaarprofielen (in uurwaarden) van huishouden nauwelijks beschikbaar zijn, is er gebruik gemaakt van jaardata die een vergelijkbaar profiel hebben. Als gevolg zal de uitkomst met enige marge worden weergegeven.

Gebruikte gegevens:

• Jaarlijks verbruik huishouden: 4000 KWh / jaar
• Opbrengst zonnepanelen 4000 KWh / jaar (met de huidige opbrengst per paneel: zo’n 10 panelen).
• Prijs per KWh = 0,75 Euro (piek en dal één tarief)
• Teruglever tarief per KWh = 0,09 Euro (recente aanpassing door “een” energieleverancier)
• Kostprijs KWh van eigen panelen = 0,05 Euro (gebaseerd on gangbare kostprijs / installatie / onderhoud en afschrijving)
• Thuisbatterij van 15KWh opslag capaciteit (met 70% gebruik capaciteit / 80% efficiency)
• Aanschafprijs thuis batterij = 7000 Euro
• Installatie = 1000 Euro
• Onderhoud = 200 euro per jaar
• Afbouw salderingsregeling vanaf 2025

Uitkomsten

1. De kosten voor het jaarlijkse stroomverbruik van het huishouden, dat gebruikt is in het model, zonder zonnepanelen, bedragen zo’n 3000,- euro / per jaar. Het verbruik van 4000 KWh / jaar maal de kostprijs van 0,75 Euro per KWh.
2. Indien er voor 4000 KWh aan zonnepanelen achter de meter wordt toegevoegd, is het huishouden in principe “energieneutraal”. Maar als gevolg van de “niet-gelijktijdigheid” van opwek en verbruik, zal het huishouden nog altijd ongeveer 2600 KWh / jaar van het net verbruiken. En eveneens 2600 KWh / jaar terug leveren aan het net. In de huidige situatie (met salderingsregeling) zal het huishouden geen rekening krijgen.
3. Na 2025 wordt de salderingsregeling afgebouwd, en zullen de kosten voor het huishouden langzaam oplopen tot 2000,- euro per jaar in 2032. Dit als gevolg van het separaat afrekenen voor gebruik en terugleveren, op basis van (waarschijnlijk) uurwaarden (inclusief de kosten van eigen opwek).
4. Door het plaatsen van een batterij achter de meter, wordt de stroom die bij bullet 2 direct naar het net terugvloeit, opgeslagen in de batterij totdat de batterij vol zit. Of totdat het verbruik hoger is dan de opwek van de zonnepanelen. Als de vraag hoger is dan de opwek van de panelen, zal eerst de batterij worden gebruikt voor de levering van stroom, in tweede instantie het stroomnet.
   • Als gevolg van de batterij wordt er 1200 KWh / jaar “hergebruikt” achter de meter en dus hetzelfde volume minder van het net gehaald. De financiële effecten worden pas na 2025 zichtbaar en de energierekening (stroom) zal vanaf 2025 minder snel oplopen tot minimaal 1100,- / jaar met batterij in 2032. Het prijsverschil tussen 0,75 Euro en 0,09 Euro veroorzaakt dit verschil (inclusief de kosten van eigen opwek).
   • Ook eventuele prijsdifferentiatie door energieleveranciers, die mogelijk eerder kan worden gerealiseerd, kan de batterij eerder aantrekkelijk maken.
5. Als de aanschaf- / installatiekosten en de onderhoudskosten van de batterij worden meegerekend, zal de terugverdientijd van de batterij zo’n minimaal 18 jaar bedragen waarbij er de komende jaren er nog geen business case is.

Voorbehoud en overwegingen

De bovenstaande berekening geeft een richtlijn. En een indicatie waar de business case ongeveer op uit komt. En deze berekening heeft zeker niet de pretentie om een sluitend antwoord te geven of een thuisbatterijen nu wel of niet een goed idee zijn. Die vraag is veel breder en kan niet beantwoord worden met alleen een financiële analyse. Daarbij:

• Afbouw van de salderingsregeling en prijsdifferentiatie van energieleveranciers zijn sterk bepalend voor de business case.
• De gebruikte verbruiksjaarprofielen in het model zijn indicatief: Het effect van de zonnepanelen zal bij huishoudens iets lager kunnen uitvallen, terwijl het effect van de batterij weer hoger kan uitvallen.
• De financiële effecten kunnen afwijken per specifieke situatie. Uiteraard zijn deze te modelleren als de informatie en data beschikbaar is.
• De marktontwikkelingen gaan snel. En ook een reactie vanuit de overheid (in de vorm van subsidies, regelingen, compensaties) zal effect kunnen hebben op de uitkomsten van de business case. De bovenvermelde berekening moet ook in dit perspectief worden gezien.
• Niet alle financiële componenten (b.v. aansluittarief) zijn meegenomen. Wel de meeste relevante.

Terugverdienmodel uitgezet in de tijd

Pas vanaf 2025 gaat de thuisbatterij een financieel voordeel opleveren. Dan wordt immers begonnen met de afbouw van de salderingsregeling. In 2025 is de afbouw 36% en vanaf 2026 wordt er ieder jaar met ≈ 9% afgebouwd. Vanaf 2032 kan er niet meer gesaldeerd worden en ontvangt het huishouden een vergoeding voor de teruggeleverde energie.

In grafiek 1 is een overzicht gegeven van een benadering van de jaarlijkse energiekosten (stroom) voor het huishouden. Voor de situatie zonder en met thuisbatterij. Daarbij zijn voor de eigen opwek (zonnepanelen) de jaarlijkse kosten gesteld op € 200,- per jaar (gangbare businesscase voor zonnepanelen).

In deze grafiek zijn niet de kosten van de thuisbatterij meegenomen. Als deze worden meegenomen en gesteld worden op 200 euro jaarlijkse kosten (onderhoud) en afschrijving van 400 euro per jaar (20 jaar termijn voor afschrijving), ziet de grafiek er als volgt uit:

Uit grafiek 2 blijkt duidelijk dat pas in 2030 er een positief resultaat op de thuisbatterij mogelijk is. Als de salderingsregeling helemaal is afgeschaft (2032), is het jaarlijkse positieve resultaat zo’n € 200,-.

Van een jaarlijkse naar een maandelijkse saldering

Het schijnt mogelijk te zijn dat energieleveranciers de salderingswet ook kunnen toepassen op maandelijkse volumes. En op maandniveau kunnen gaan salderen i.p.v. op jaarniveau. Een dergelijke wijziging (indien mogelijk) heeft een direct effect op de rekening van een huishouden. Maar geen effect op de business case van de batterij. Bij de berekening beneden is er vanuit gegaan dat er een salderingsregeling is (zonder rekening te houden met de afbouw), maar dat deze per maand plaats vindt.

De “over”-productie in de zomermaanden zal niet meer kunnen worden gesaldeerd met de stroomverbruik van het huishouden in de wintermaanden. In tabel 1 zijn de maandgegevens opgenomen:

• Verbruik = bruto stroom verbruik van het huishouden
• Opwek = bruto opwek van de zonnepanelen
• Leveren = netto levering van het net aan het huishouden
• Kosten = kosten (0,75 Euro / KWh) van levering
• Terugleveren = netto teruglevering aan het net door het huishouden
• Opbrengsten = opbrengsten (0,09 Euro / KWh) van teruglevering

Duidelijk is te zien dat in de zomermaanden (april t/m september) de maandsaldering leidt tot een klein positief financieel resultaat (van ≈ € 17 in april tot ≈ € 30 in juni) terwijl de kosten in de wintermaanden oplopen van ≈ € 90 in oktober tot ≈ € 300 in januari.

Al met al zal de overgang van een jaarsaldering naar een maandsaldering een negatief effect hebben op de kosten van de energierekening (stroom) van ongeveer € 900. De toevoeging van een thuisbatterij zal nagenoeg geen effect hebben op reductie van de levering in de situatie van maandsaldering.

De invloed van de kosten en capaciteit van de batterij op de business case

De “optimale” capaciteit van de thuisbatterij laat zich lastig bepalen en zal uiteindelijk een afweging van kosten en baten zijn. Aangezien de kosten van een batterij steeds verder dalen en de energieprijzen (voorlopig) steeds verder stijgen, is een eenduidige berekening lastig te maken. En is deze berekening afhankelijke van specifieke situaties (b.v. elektrificatie van het huishouden).

In combinatie met zonnepanelen, wat vaak de situatie is bij huishoudens, is het verstandig om de capaciteit gelijk te houden met de KWh die in de avond en de volgende ochtend verbruikt worden. En dan + 20% om eventuele extra vraag te kunnen overbruggen. En uiteraard alleen als de opwek van de panelen voldoende capaciteit bied om op een “gemiddelde” dag de KWh’s te kunnen opwekken.

Bij een standaard huishouden is een thuisbatterij van 7 á 9 KWh ruim voldoende om aan deze criteria te voldoen. Meer capaciteit kan (15 KWh zoals in het voorbeeld) maar zal slechts heel beperkt meerwaarde hebben, immers: in de zomermaanden kan de opgewekte energie (≈ 18KWh / dag in de maand juli) toch niet in de dag worden geconsumeerd, terwijl de opwek in de wintermaanden slechts ≈ 4 á 5 KWh bedraagt en dit gedurende de dag al grotendeels wordt verbruikt.

Thuisbatterijen zijn inmiddels te verkrijgen vanaf 7.000,- Euro met een capaciteit van 10 Kwh en soms ook al 15 KWh (Tesla Powerwall). Uiteraard is dit een richtprijs en zal een volledige installatie weer situatie specifiek zijn.

Conclusie

De business case voor een thuisbatterij wordt in belangrijke mate bepaald door het geleidelijke afschaffen van de salderingsregeling en in minder mate door mogelijke prijsdifferentiatie van energieleveranciers. Het verschil tussen leverings- en terugleveringstarieven maakt wel dat de business case in de toekomst aanzienlijk sterker wordt. En zeker de moeite waard om te verkennen voor huishoudens. Daarbij is een thuisbatterij een deel van een oplossing en zal in samenhang gezien moeten worden met de hoogte van het verbruik, andere energiebesparende maatregelen en gedragsverandering t.a.v. energiegebruik.